Aşırı Korumacı Tutumların Psikolojik Sonuçları

Aşırı Korumacı Tutumların Psikolojik Sonuçları

Ebeveynlerin çocuklarını koruma arzusu, doğaldır ve sağlıklı gelişimin önemli bir parçasıdır. Ancak bu koruma, aşırıya kaçtığında çocuğun bireysel gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir. Aşırı korumacı ebeveynlik, çocuğun karşılaştığı her engeli ortadan kaldırmaya, onun yerine karar vermeye ve onu sürekli denetim altında tutmaya yönelik tutumlardır. Bu tutum, çocuğun özgüvenini, karar verme becerisini ve duygusal dayanıklılığını zayıflatabilir.### Aşırı Korumacılığın Temel Özellikleri- Çocuğun başına gelebilecek tüm riskleri önceden engelleme çabası- Sürekli kontrol etme, müdahale etme ve yönlendirme- Hata yapmasına izin vermeme- Sorumluluk almasını engelleme- Sosyal ilişkilerine ve tercihine aşırı müdahaleBu yaklaşımın temelinde sıklıkla ebeveynin kendi kaygıları, geçmiş deneyimleri ya da mükemmeliyetçilik eğilimleri yer alır.### Psikolojik Sonuçlar1. Özgüven Eksikliği  Aşırı korunan çocuklar, kendi kararlarını verme ve uygulama şansı bulamazlar. Bu da “ben yapamam” düşüncesini besler.2. Kaygı Bozuklukları  Sürekli tehlike uyarısı alan çocuklar, dünyanın güvenilmez bir yer olduğuna inanabilir. Bu da ilerleyen yaşlarda sosyal kaygı, genel kaygı bozukluğu gibi sorunlara zemin hazırlar.3. Bağımlı Kişilik Gelişimi  Kendi başına bir şeyleri başarma fırsatı bulamayan çocuk, hep bir otoriteye ihtiyaç duyar. Yetişkinlikte de ilişkilerde bağımlı roller geliştirme eğilimindedir.4. Problem Çözme Becerilerinde Zayıflık  Karşılaştığı zorluklar ebeveyn tarafından çözüldüğü için çocuk deneyimleyerek öğrenemez. Bu da stresle baş etme becerilerinin gelişimini sınırlar.5. Ergenlikte Aşırı Tepkiler  Aşırı korumacı tutumla büyüyen çocuklar, ergenlikte bağımsızlık arayışıyla ani ve riskli davranışlar sergileyebilir. Bu da ebeveyn-çocuk çatışmasını artırır.### Neden Aşırı Korumacı Olunur?- Geçmişte travmatik kayıplar yaşamış olmak- Çocuğu “tek varlık” olarak görmek- Mükemmeliyetçilik- Ebeveynin kendi çocukluk eksikliklerini telafi etme arzusu- Toplumun beklentilerine uyma baskısıBu nedenler fark edilip çalışılmadığında, ebeveynliğin niteliği kontrol ve kaygı düzeyine göre şekillenmeye başlar.### Sağlıklı Koruma Nasıl Olmalı?- Sınır koymakla birlikte alan tanımak- Karar verme sürecine çocuğu dahil etmek- Hatalardan öğrenmeye izin vermek- Güven veren ama boğmayan bir bağ kurmak- Kendi kaygılarını fark edip yönetmekSağlıklı ebeveynlik, çocuğu hayattan korumak değil; hayatla baş edebilecek beceriler kazandırmaktır.### Terapi Sürecinde Aşırı KorumacılıkTerapide, ebeveynin kendi içsel ihtiyaçlarını ve korkularını fark etmesi önemlidir. Bu süreçte ebeveyn, çocuğu adına değil; çocuğun yanında yürümeyi öğrenir. Çocuğun bireyleşmesi için sağlıklı bir duygusal mesafe geliştirilmesi desteklenir.### SonuçAşırı korumacı tutumlar iyi niyetle başlasa da, çocuğun gelişimini sınırlayabilir. Özgürlük, hata yapma hakkı ve deneyim alanı, çocuğun psikolojik dayanıklılığı için gereklidir. Ebeveynliğin amacı, çocuğu hayattan korumak değil, onun hayatla baş etmesini sağlayacak iç gücü inşa etmektir.---Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz