Savunma Mekanizmaları – Şemalı ve Terapist Odaklı Rehber

Savunma Mekanizmaları – Şemalı ve Terapist Odaklı Rehber

Hazırlayan: Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz

Savunma mekanizmaları, bireyin kendini psikolojik tehditlerden korumak için bilinçdışı düzeyde geliştirdiği içsel stratejilerdir. Bu rehber, terapistlerin danışanlarının kullandığı savunma yapısını tanımlaması ve yorumlaması için hazırlanmıştır.

🔺 Savunma Mekanizmaları Hiyerarşisi:

• • En İlkel

  – İnkar

  – Yansıtma

  – Bölme

  – Bedenselleştirme

  – Pasif-agresyon

• Nevrotik

  – Karşıt Tepki Geliştirme

  – Yalıtma

  – Bastırma

  – Yer Değiştirme

  – Akılcılaştırma

• Olgun

  – Mizah

  – Özgecilik

  – Bilinçli bastırma

  – Yüceltme

  – Antisipasyon

• En Olgun

💬 Terapiste Not:

Savunmalar, bireyin gelişim düzeyine, geçmiş travmalarına ve mevcut stresörlere göre şekillenir. İlkel savunmalar yoğun kaygı altında aktifleşebilir. Terapist bu savunmaları dikkatle gözlemlemeli, yargılamadan fark ettirmelidir.

🛠 Müdahale Teknikleri Tablosu

Savunma Tipi	Gözlemlenen Davranış	Müdahale Notu
İnkar	Gerçeği inkâr etme, hasta olduğunu kabul etmeme	Nazik yüzleştirme, ben diliyle ayna tutma
Yansıtma	Kendi duygu veya arzularını başkasına atfetme	Sınır koyma çalışması, içgörü geliştirme
Yüceltme	İçsel çatışmayı yaratıcı veya toplumsal kabul gören bir eyleme dönüştürme	Olumlu pekiştirme, değer çalışması

📌 Vaka Örneği

Danışan, partnerinin ilgisizliğinden şikayet ederken sık sık onu ‘duygusuz’ olmakla suçlamaktadır. Detaylı incelemede, danışanın kendi bastırılmış kırgınlığı ve uzaklaşma arzusu olduğu görülür. Bu durum yansıtma savunmasıyla açıklanabilir. Terapist, bu aktarımı çalışmak üzere empatik sorgulama kullanır.

🧠 Bu rehber, terapistlerin seans içinde daha işlevsel yorum yapabilmesini desteklemek amacıyla hazırlanmıştır. Dilerseniz müdahale kartları ya da vaka analiz defteriyle birlikte kullanılabilir.